WEN, ditoy Dingras ti nakaikalian ti kadkaduak (ambilical cord) idi 20 de Enero 1975, damo a pannakakitak ti lawag. Baresbes, ti nagan ti agdama a pagnaedak. Idi ubingak, ti lugar a Baresbes, maysa kadagiti mangbukbukel iti Bo. Padong, ti akindaya amin a paset ti Dingras. Sakbay a matapogan ti decada ’80, ti sigud a Bo. Padong, nagbalin a tallo a barrio – Francisco (naadaw iti nagan daydi Commodore nga i-Dingras: Jame V. Francisco), San Marcelino (ayuyang daydi Col. Marcelino Barba, (kayong daydi Apo Ferdinand Edralin Marcos, nagpaay a Presidente ti Republika ti Filipinas) ken ti Baresbes, a segun kadagiti nataengan, naadaw ti naganna gapu iti kasasaad ti daga – agar-arimasa (moist) uray panawen ti kalgaw (summer). Bumaresbes a kunada!
Naggapuan ti nagan a DINGRAS? Awan ti makaibaga iti apagisu. Ngem, sungbatan ti sariugma (sarita idi ugma), a nagtalinaed a naggaallatiw nga umuna iti dila ti estoria, adda sangkabassit a legend a maipataldiap: Adda kan’ dua a barangay nga aggingginnubat. Karayan ti nagbaetan dagitoy dua a barangay. Ni Naslag ti kapitan ti akin-amianan. Allawigan met ti pangulo ti akin-abagatan.
Iti maysa nga aldaw, napan naganup da Allawigan ken dagiti pasurotna agraman ti anakna a ni Ras. Nakasirpat ni Ras iti ugsa; sinurotna daytoy. Iti panangkamatna ti ugsa, nataldiapanna ti maysa a balasitang iti igid ti karayan. Iti dayta a pannakasirpatna iti anak ni Naslag, nakarikna ni Ras ti nagpaiduma nga ayat iti balasitang. Nangala ti baro ti sabong. Insab-itna dagitoy iti ulo ti sikkubeng, sana impatayab babaen iti pana. Nagdisso dagiti sabong iti sakaanan ni Ding. Naragsakan ti balasitang. Nagpayapay ken ni Ras kas pagyamanna.
Kiniddaw ni Ras ken ni tatangna a danonenda ni Ding tapno kiddawenna ti panagkallaysada ngem, gapu iti guranggura ti dua a tribu, bimtak manen ti gubat! Nangabak ni Allawigan iti dayta a dangadang. Kiniddaw ni Ras ti ima ni Ding a kas gunggona. Nagkedked ni Naslag; kinaritna ketdi ni Ras a makidangadang iti kalaingan a pasurotna. Nagballigi ni Ras a nangparmek iti kinadangadangna. Awan nabalinan ni Naslag no di ti pannangipalubosna iti panagkallaysa dagiti dua nga agayan-ayat.
Iti panaglantip ti puso ni Ding ken Ras, napagkaykaysa met dagiti barangay. Nagbalinda a maymaysa a tribu.
Agricultural community ti Dingras nga am-ammon idi pay panawen dagiti Augustinian missions idi 1833 a daytoy nga ili ti maaw-awagan a SARUSAR TI ILOCOS NORTE. Addaan ngamin ti superior quality ti bagas nga agtataud iti Dingras a mailaklako pay idiay China ken Europe.
Iti Dingras, daytoy ti pakasarakan ti old ruin church a naipasdek idi 1776 a nagbalin a setting dagiti dekalidad a pelikula. Ditoy a nag-shooting idi da Actor Lito Lapid, Fernando Poe, Jr., Monsor del Rosario kdpy. Iti agdama, napasayaaten ti sigud a rurog a simbaan. Isu ita manen ti cathedral a masarakan iti puseg ti ili a Dingras.
Adu a bannuar ti pagilian ti timmanor iti daytoy nga ili, pakairamanan ditoy daydi Apo Josefa Llanes Escoda a founder ti Girl Scout of the Philipines, Enriqueta de Peralta, community leader, poetess kdpy. Idi Marso 6, 2010, simmurotak iti bunggoy ni Apo Juan S. P. Hidalgo, Jr., sigud nga Associate Editor ti Bannawag (taga-Dingras ti dakkelna a lalaki – Juan Peralta II) a simmarungkar iti pagtaengan daydi Apo de Peralta (ikit ni Apo Juan S. P. Hidalgo, Jr.) a kaduami ni Film Director Ron Bryant. Immayda simmarungkar ken ag-shooting nga agpaay iti documentary film, a maysa daytan iti gagem a pannakaipelikula ti TI DAGA, TI TUDO KEN TI INIT, sarita manipud iti nasariwawek a panagpampanunot ni Apo JSPJr.
Utang a naimbag a nakem (debt of gratitude), rumbeng a dayawen ken bigbigen ti di magatgatadan a panagbibinnulig dagiti agtuturay iti sibubukel nga ili.#
