MASANSAN a kastoy ti masaludsod kadagiti ummong dagiti mangipatpateg iti Literatura Ilokana, nangruna no kasano ti napintas a panagiyebkas iti putar a daniw a maipatangatang iti radio karaman iti entablado: kasano ti agiyebkas ti daniw? Uray ‘toy numo ti biang, nabayag a tawen a nagsursuratak kadagiti daniw a maipatangatang iti radio. Uray pay kadagiti ummong dagiti kakabsat a mannurat iti Iloko. Kawaw ti sungbat dayta a saludsod: kasano ti agiyebkas ti daniw? No kasano ti panagputar ti daniw, adu met ti maibingbinglay a lecture (agpilika ti tipo ti suratem a daniw). Iti kaadda ‘toy numo ti biang iti salinong ti GUMIL – Gunglo dagiti Mannurat nga Ilokano, naim-imatangak dagiti imprompto a panagdaniw. Maysa ditan daydi Apo Guillermo I. Concepcion ti Sinait, Ilocos Sur, umuna a publisher ti VIGAN Chronicle. Ket, makaay-ayo man a dengdenggen/im-imatangan ti panagal-allangogan dagiti nalimbong a balikas. Iti panagdaniw ni Apo Concepcion iti tallaong, kasla naimatangak metten iti imprompto a panagdaniw daydi Dr. Godofredo S. Reyes a maaw-awagan a Laureado a Mannaniw iti Kailokuan. Dayta met ti paggaammo ‘toy numo ti biang a naipakadawyanen a panagiyebkas ti daniw iti tallaong man wenno babaen iti radio. Dagiti agkakarima a balikas ti masansan man a mangbukbukel iti kasta a daniw a pang-radio kas mangmangngegan. Daniw-parparaangan. Nalalag-an a balikas ti maaramat. Ken gapu ta agkakaaweng, inyayug lattan ti pannakaiyebkasna. Dayta a naynay a wagas ti panagiyebkas ti daniw, pinagbalinko met idi a kas bagnos tunggal agsuratak ti daniw a naisangrat a maibasa kadagiti literary program iti radio. Quatrain ti kadawyan a sukog ti isursurat ‘toy numo ti biang a daniw idi. Nabayagen a naisardengko ti agsurat iti radio ta impangrunak ti agsursurat iti pagiwarnak. Mairuangan man ita kaniak daydi saludsod nga awanan ti masnop a sungbatna: kasano ti agiyebkas ti daniw? Ta uray pay daniw-parparaangan wenno sarindaniw ti kangrunaan a maipatpatangatang iti radio, adda latta met daniw a kayat nga ibinglay dagiti mannaniw a saan a nagameran iti rima (rhyme) ti daniwda. Adda met daytay agibinglay ti daniwda nga adda bassit naun-uneg ti mensahena a nagtagilanga a balikas (figures of speech). Wen dagitay addaan iti metapora a daniw. Awan ti masnop a rima dagitoy ken maysa pay, awanan iti rukod/sukog a kas koma ti daniw-parparaangan wenno sarindaniw a quatrain wenno ania man. Wen, adda latta daniw nga addaan iti metapora a naisabsabali ti pannakaisuratna a kas koma ti free verse. Kasano ngarud nga iyebkasmo dayta a daniw a kas koma dagiti adda rimana?
Awan pay ti mannurat wenno literary critic iti daniw-Iloko a nakaibaga no aniada ti pagalagadan ti panagiyebkas ti daniw. Mabalin a kasta nga agpayso ta uray pay dagiti mapagtamdan a mannurat nga Ilokano a nakipagpaset iti maysa a serye ti Radio Balintataw iti DZRH nga imatmatonan ni Apo Cecile Guidote-Alvarez, nadumaduma met ti tonadoda. Uray pay dagiti mannaniw a Filipino a nakipagpaset, adda met bukodda a wagas ti panagiyebkas.
‘Toy numo ti biang, adda met essemko a makasursuro no kasano ti umno wenno kasasayaatan a panagiyebkas ti daniw. Tapno ad-adda pay a dumur-as ti panagiyebkas ti daniw. No maikkantayo amin iti gundaway a makasursuro nga agiyebkas ti daniw, ditayonto masdaawen no addanto metten mai-record nga album dagiti maiyebkas a daniw a kas dagiti canta!
Adda programa idi a proyekto ti GUMIL Ilocos Norte iti radio babaen iti panangidaulo daydi Apo Jaime P. Lucas, a pakaitampokan dagiti kayatna ti agiyebkas ti daniwna iti tangatang. Daydi Apo Jorge S. Ramos, mannurat ti Bannawag ken kameng ti Philippine Information Agency ti program host ti SANIATA TI KAILOKUAN iti BBC-DWLW iti Laoag City.
Saludo ‘toy numo ti biang, ti inrusat ti Bombo Radyo DZVV ti Vigan City iti Ilocos Sur, iti pannakaipaay iti gundaway dagiti mannaniw a mangiyebkas kadagiti daniwda iti Bombo Harana. Naiyalnag dayta a panagiyebkas ti daniw dagiti mannaniw idi Septiembre 4, 2016, Domingo manipud iti 6:30 – 8:00 babaen iti panangtimon ni Bombo Fernando Berina, Jr. Ket, anian a makaparegta iti panagdengngeg iti panangiyebkas a mismo (phone putch) da Apo Eliseo B. Contillo, Joe Salcedo Somera ken Cherry Hazel Yagin Reyes. Agpapadada a mannurat iti Bannawag!
Segun iti text message ni Apo Joe Salcedo Somera itoy numo ti biang, adu ti main-inaw a pagdur-asan pay ti sagudayen ti Bombo Harana. Saantayo masdaaw, kakabsat, no addanto payen ti mangngegantayo a Dallot, Zarzuela, Bukanegan.
Ala, naimpusuan a panangsaludo kadakayo amin nga adda iti likudan ti Bombo Harana!#
